Józef Awin ID: 82

Józef Awin ID: 82

Wybitny lwowski inżynier, architekt, konserwator, fotograf, grafik, rysownik i akwarelista, historyk i teoretyk sztuki, kolekcjoner. 

Józef Awin (ur. 1883, Lwów – zm. 1942, Lwów, obóz Janowski). Inżynier, architekt, konserwator, fotograf, grafik, rysownik i akwarelista, historyk i teoretyk sztuki, kolekcjoner. 

Józef Awin urodził się  w tradycyjnej rodzinie żydowskiego kupca Aarona-Lejba Awina i Jitty Awin, z domu Katz.  

W latach 1902-1906 uczył  się w Wyższej Szkole Realnej we Lwowie, a w latach 1906-1907 – na Uniwersytecie Technicznym w Monachium, gdzie otrzymał  dyplom inżynierski w dziedzinie architektury.  

W 1911 roku Awin założył  we Lwowie własne biuro projektowe, które w 1919 roku znajdowało się  na ul. Ochronek 6 (obecnie – ul. Konyskiego, Konyskoho), później – w budynku przy ul. Pełczyńskiej 37 (obecnie ul. Witowskiego, Witowskoho), który Awin zbudował dla siebie w 1928 roku.  

Poczynając od końca pierwszej dekady XX w., Awin pracował jako inżynier i budowniczy oraz architekt-projektant. Już w tym okresie zaczął stopniowo zdobywać reputację wybitnego ideologa żydowskiego stylu w architekturze Galicji Wschodniej.  W swoim programie opisującym ten styl wzywał do odwoływania się do tradycji dawnej sztuki żydowskiej w Galicji, szczególnie architektury i sztuki zdobniczej synagog, poprzez stylizację dekoracji na wzór starych żydowskich rękopisów, tkanin, nagrobków, wyrobów z metalu itd. Projekty architektoniczne oraz teoretyczne poglądy Awina tego okresu lwowski badacz Jurij Byriulow sytuuje w kontekście sztuki secesyjnej. Izraelski historyk architektury Serhij Krawcow wiąże je z niemieckim romantyzmem i neobarokiem.

Swoje poglądy na sztukę  narodową Józef Awin propagował na wykładach i w artykułach w czasopismach polskich, takich jak „Przyszłość”, „Wschód”, „Moria”, „Chwila”, „Nasza Opinia”, a także wiedeńskich i budapeszteńskich: „Menorah” i „Das Zelt”, „Mult és Jövő”.

Jego projekty architektoniczne z lat późniejszych, 20. i 30., pod względem stylu wiązać można z lokalnymi odmianami Art deco i konstruktywizmu.

Przy realizacji swoich projektów współpracował ze znanymi lwowskimi rzeźbiarzami, wśród których byli Józef Starzyński, Zygmunt Kurczyński, Bernard Kober i inni.

Jako architekt i popularyzator sztuki żydowskiej brał aktywny udział w życiu religijnym społeczności żydowskiej.

W 1925 roku postał z jego inicjatywy Kuratorium opieki nad zabytkami sztuki żydowskiej przy żydowskiej gminie wyznaniowej we Lwowie, w którym Awin odpowiedzialny był za prace konserwatorskie. Podczas pracy w tej organizacji Józef Awin wykonał liczne rysunki i fotografie, które eksponował na lwowskich wystawach. W 1928 roku na wystawie książki i zabytków żydowskich zaprezentował zdjęcia żydowskich zabytków, a także rysunki i akwarele przedmiotów kultu z Wielkiej Synagogi Miejskiej we Lwowie oraz ze swojej kolekcji prywatnej.

Był również inicjatorem i współzałożycielem Muzeum Gminy Żydowskiej Lwowa (otwarte w 1934 roku), w którego działalności brał aktywny udział. Był radnym miejskim, honorowym, wieloletnim członkiem Stowarzyszenia Humanitarnego „Leopolis B’nei Brith”, założył kilka organizacji kulturalno-oświatowych i dobroczynnych, wśród których wymienić należy Klub Inteligencji Żydowskiej, Związek Inżynierów Żydów pracujących dla Erec Izrael, Związek Inżynierów Żydów Lwowa itd.

Jako inżynier i architekt należał do Związku Zawodowego Architektów i Budowniczych we Lwowie i Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, w którym w latach 1936-37 pełnił funkcję członka zarządu.

Razem ze swoim bratem był  współwłaścicielem firmy lwowskiej „T. i J. Awin. Szkło i kryształy”.

W czasie II wojny światowej, podobnie jak większość lwowskich Żydów, znalazł się w getcie. W 1942 roku został wywieziony podczas akcji sierpniowej z getta do obozu Janowskiego i rozstrzelany.

Праці та проєкти

Projekty architektoniczne i budynki wg projektu Józefa Awina:

• Koniec pierwszej dekady XX w. Projekt gimnazjum w Jaffie (Izrael).
• 1909. Przebudowa Żydowskiego Domu Akademickiego we Lwowie.
• 1909. Budynek na obecnej ul. Anhelowycza 26 (dawna ul. Św. Teresy).
• 1911. Budynek na ul. Doroszenki 14 z rzeźbami dłuta Zygmunta Kurczyńskiego.
• 1912. Kamienica Henryka Barta na ul. Słowackiego 2-4 we Lwowie.
• 1912. Hotel „Splendid” na ul. Nalywajki 6 (dawna ul. Rzeźników, po 1945 – hotel „Podkarpacki”).
• 1912. Wspólnie z Ferdynandem Kasslerem i Stanisławem Olszewskim: projekt i budowa kilku budynków na ul. Konopnickiej nr 2-14. Sam Awin zaprojektował budynki nr 2, 4-6 i 14 (z rzeźbami Zygmunta Kurczyńskiego).
• 1927. Projekt dekoracji rzeźbiarskiej sali posiedzeń Towarzystwa „Leopolis B’nei Brith” (niezachowany).
• 1927-28. Budynki fabryki wyrobów papierowych i drukarni „Byblos” na ul. Japońskiej 5/7 z figurami Merkurego (Handel) i Wenery (Sztuka), a także okrągłym reliefem z symbolem drukarstwa.
• 1928. Budynek na ul. Pełczyńskiej 37 (obecnie ul. Witowskiego, Witowskoho), który Awin zbudował  dla siebie w 1928 roku, z dekoracyjnymi figurami Fortuny i Architektury.
• 1929. Kamienica przy ul. Na Bajkach 10 (obecnie – ul. Kijowska, Kyjiwska) z reliefami i geometrycznymi postaciami ptaków, liśćmi i kwiatami.
• Lata 20. Projekt Nowego Cmentarza Żydowskiego w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk).
• Projekt Cmentarza Żydowskiego w Krakowie. Nagroda w konkursie.
• Projekt sanatorium żydowskiego w Worochcie (Karpaty). Projekt charytatywny.
• Projekt gimnazjum w Jerozolimie, Nagroda w konkursie.
• Projekt Domu Żydowskiego w Sarajewie.
• 1930. Projekt grobowca Leona Reicha, znanego działacza ruchu syjonistycznego, z symbolicznymi posągami postaci z mitologii żydowskiej – lwem, tygrysem i orłem.
• Pocz. lat 30. Collegium Maximum – nowy budynek uniwersytetu na terenie starego Sejmu Galicyjskiego.
• 1932. – budynki Kolegium Farmaceutycznego na ul. Piekarskiej (obecnie – jeden z wydziałów Uniwersytetu Medycznego) w stylu konstruktywistycznym, z reliefami Józefa Starzyńskiego (niezachowane).
• 1935-38. Budynek Fundacji Zilbersteina na ul. Hnatiuka we Lwowie. 
  

A także:

• Projekt Domu Żydowskiego w Drohobyczu.
• Kamienica przy ul. Listopadowej 98 (obecnie – ul. Konowalca 98).
• Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego w Nahalal w Palestynie (brytyjskie terytorium mandatowe). Nagroda w konkursie.
• Charytatywny projekt i kierownictwo budową domu dla sierot na ul. Zborowskich (obecnie – ul. Doniecka) we Lwowie.
• Charytatywny projekt i budowa żydowskiej szkoły dla dziewcząt na ul. Piekarskiej 9.
• Nagrobki, m. in. Icchaka-Lejba Pereza (trzecia nagroda w konkursie), Samuela Horowitza, dra Herschona Zipsera, dra Abrahama Korkisa, Mojżesza Frostiga itd.
• Charytatywne prace restauracyjne we Lwowie, Dolinie i Drohobyczu.
• Charytatywna budowa żydowskiego kompleksu Wychowania Fizycznego we Lwowie.
• Restauracja synagogi w Jazłowcu. 
  

Wykłady i publikacje:

• J. Awin. О naszej kulturze estetycznej. // „Wschód”, 1909, nr 44.
• J. Awin. O Hermanie Strucku.// „Meriah”, 1913, nr. 4, z. 1. S. 133-138
• W 1920 roku, w związku z przygotowaniem kolejnej wystawy prac polskich artystów-Żydów we Lwowie, Józef Awin wygłosił w siedzibie Związku Rzemieślników Żydowskich „Yad Harazim” wykład „Sztuka użytkowa”.
• J. Awin. „Ochrona zabytków. Ważne zadania przyszłych zarządów gmin żydowskich. // „Chwila”, 01.06.1924.    
• Józef Awin, „Anmerkungen zum Kapitel “Jüdische Volkskunst”. // „Das Zelt“, 1925/27, I, pp. 158 ff., 5 figs.
• J. Awin. Die Pflege unserer Kunstdenkmäler. // „ Menorah,” 1927, VI-VII, pp. 417 f., 1 fig., 2 pls.
• J. Awin „Wilhelm Wachtel”  // „ Mult és Jövő”, 1915, s. 365-367.
  

Джерела