Ul. Generała Czuprynki, 5 – budynek biurowy (dawna willa) ID: 473

Jednorodzinny budynek mieszkalny – willa (1889-1890; architekt Alfred Kamienobrodzki). Willa jest fragmentem zespołu budynków jednorodzinnych, w którym częściowo zrealizowany został projekt rozwoju kompleksu osiedli domów jednorodzinnych dzielnicy Kastelówka. Zaprojektowany jako obiekt wolnostojący, otoczony działką ogrodową. Późny historyzm (połączenie form neorenesansu z motywami architektury regionu alpejskiego). Według dokumentów, podczas budowy właścicielem obiektu był Jan Bromilski, z rodziną którego powiązanych jest kilka innych projektów budowlanych, które zostawiły znaczący ślad w architekturze Lwowa końca XIX i początku XX wieku. Za czasów radzieckich w budynku znajdowała się administracja, a po rozpadzie ZSRR zjawiły się tu biura partii politycznych.

Historia

Etapy budowy:

1889-1890 – projekt zatwierdzono 8 września 1889 r. (DALO 2/2/2521/9). Budowę ukończono w 1890 r. Na bocznej fasadzie od zachodniej strony na szczycie zachował się medalion z datą budowy.

Architektura

Architekt: Alfred Kamienobrodzki (podpis architekta figuruje w archiwalnych planach).

Typ zabudowy: jednorodzinny budynek mieszkalny, willa. Później obiekt był przebudowywany. Za czasów radzieckich mieściła się w nim administracja.

Plan, kompozycja przestrzenna:

Willa ulokowana na narożnej działce, która zajmowała południowo-zachodnią część kwartału pomiędzy ulicami: Krzyżową, Marii Magdaleny, Nabielaka i Lenartowicza (obecnie Gen. Czuprynki, Kolberga, Kotlarewskiego i Neczuja-Lewyckiego). Jest częścią zespołu budynków jednorodzinnych, do którego należą też wille przy ul. Kolberga nr 4, 6, 8, Kotlarewskiego 4 i Neczuja-Lewyckiego 20.

Willa zaplanowana jako budynek wolnostojący otoczony ogrodem. Budynek jednopiętrowy, na wysokim cokole Podstawę jego bryły stanowi wydłużony blok, skierowany prostopadle do ul. Neczuja-Lewyckiego.

Cztery fasady budynku mają różną kompozycję. Południowa fasada krótszego boku budynku, wychodząca na ul. Gen. Czuprynki ozdobiona jest ryzalitem z dwoma oknami na poziomie piętra i wysokim zwieńczeniem. Z lewej strony w zagłębieniu umieszczono bramę wejściową przykrytą daszkiem, do której z ul. Gen. Czuprynki wiodą schody. Fasada z drugiej strony – południowa, zwrócona w stronę ogrodu – też ma zwieńczenie i występ ryzalitu przyległy do prawego boku. Wydłużoną fasadę zachodnią, równoległą do ulicy Neczuja-Lewyckiego wykończono węższym ryzalitem, zsuniętym na prawą stronę, zakończonym zwieńczeniem. Po lewej, na parterze znajduje się podniesiony na cokole i ogrodzony balustradą taras. Na bocznej wschodniej fasadzie prawa część ściany oddzielona została gzymsem i jeszcze jednym zwieńczeniem. Asymetrycznie rozmieszczone występy ryzalitów wyznaczają dynamiczną formę planu, zbliżonego kształtem do niesymetrycznego krzyża.

W poziomie fasady rozdzielone są pasmami gzymsów, umieszczonymi na obwodzie pasa cokołu i między parterem, a pierwszym piętrem. Płaszczyzna ściany fasady na poziomie parteru ozdobiona jest rustyką. Okna prostokątne. Na zwieńczeniach wkomponowane zostały otwory okien strychowych. Ogólna sylwetka budowli nabiera malowniczego charakteru dzięki wysokiemu dwuspadowemu dachowi.

W projekcie zrealizowano koncepcje wolnego planowania wnętrz. Do południowo-wschodniego narożnika willi przylega przestronna klatka schodowa na planie kwadratu. Późniejsze przebudowy doprowadziły do gruntownych zmian w charakterze wnętrz. W czasie powojennych dziesięcioleci willa nie byłą wykorzystywana jako obiekt architektury mieszkalnej. Jej pomieszczenia zajmowała administracja, a po rozpadzie ZSRR, zjawiły się tu biura partii politycznych.

Styl i zdobienia:

Projekt willi odzwierciedla wpływ nurtu neoromantycznego na architekturę późnego historyzmu. Fasady mają profilowania typowe dla neorenesansu. Konstrukcje dachu wskazują na nowe źródło form, które stawały się źródłami interpretacji – ludowe budownictwo alpejsko-karpackiego regionu.

W zdobieniach willi wstrzemięźliwie zastosowano elementy zdobień rzeźbionych (gzymsy z konsolkami nad oknami pierwszego piętra, profilowane obramowania okien). Uwagę zwraca wybór rzeźbionych ozdób drewnianych (w konstrukcjach kroksztynów, którymi wykończone zostały zwieńczenia; rzeźbione wykończenia krokwi, które wystają dookoła dachu). W środku budynku zachowały się drewniane konstrukcje schodów.

Powiązane budynki i przestrzenie

Ul. Kolberga, 4 – budynek mieszkalny
Mieszkalny dom jednorodzinny – willa (1889-1890, współautorstwo J. Zachariewicza i I. Lewińskiego). Willa jest składową grupy-zespołu, utworzonego przez trzy domy, do którego wchodzą także budynki nn 6 i 8 przy ul. Kolberga. Trzy wille mają przy fasadach pasmo kwietników oraz wspólną przestrzeń działek ogrodowych pośrodku kwartału. Budynek nr 4 jest prostokątny w planie, z występami pozornych ryzalitów wzdłuż obwodu i blokiem wieży, nakrytej wysokim namiotowym dachem. Neoromantyczny kierunek późnego historyzmu. Obiekt przebudowywano w drugiej połowie XX w.
Read more
Ul. Kolberga, 6 – budynek mieszkalny
Mieszkalny dom jednorodzinny – willa (1889-1890, współautorstwo arch. J. Zachariewicza i I. Lewińskiego). Blok budynku jest środkowym obiektem grupy, do którego wchodzą także budynki nn 4 i 8 przy ul. Kolberga. Trzy wille mają przy fasadach pasmo kwietników oraz wspólną przestrzeń działek ogrodowych pośrodku kwartału. Budynek jest jednopiętrowy, prostokątny w planie. Jego fasadę z występem w środku akcentuje trapezoidalny fronton. Neoromantyczny kierunek architektury późnego historyzmu.

Read more
Ul. Kolberga, 8 – willa
Mieszkalny dom jednorodzinny – willa (1889-1890, współautorstwo arch. J. Zachariewicza i I. Lewińskiego). Budowla o Г-podobnym planie stanowi zewnętrzną część zespołu, do którego wchodzą także domy nn 4 i 6 przy ul. Kolberga. Willa ma piętro z mansardą, asymetrycznie rozmieszczone ryzality i wieżę, której wysoki namiotowy dach nie zachował się do dziś. Neoromantyczny kierunek architektury późnego historyzmu. Obiekt przebudowywano w drugiej połowie XX w.
Read more
Ul. Kotlarewskiego, 4 – budynek mieszkalny
Mieszkalny dom jednorodzinny – willa (1890-1891). Projekt został opracowany we współautorstwie przez Juliana Zachariewicza i Iwana Lewińskiego). Budynek stanowi część architektonicznego zespołu północno-wschodniego kwartału Kastelówki, o całkowicie willowej zabudowie. Willę projektowano jako obiekt wolnostojący otoczony ogrodem. Dom ma symetryczny plan. Niegdyś integralnym elementem architektury budynku był wysoki dach namiotowy oparty na rzeźbionych kroksztynach. W drugiej połowie XX w. willę przebudowano. Na fasadach zachowały się autentyczne ceramiczne elementy dekoracyjne.
Read more
Ul. Neczuja-Lewickiego, 20 – budynek mieszkalny

Mieszkalny dom jednorodzinny – willa (1890-1891). Projekt opracowany wspólnie przez J. Zachariewicza i I. Lewińskiego. Budowla jest częścią składową architektonicznego zespołu północno-wschodniego kwartału Kastelówki, którego zabudowę stanowiły w całości domy jednorodzinne. Dom posiada przyległą działkę ogrodową. Wnętrze ma symetryczny plan, ośrodek jego struktury stanowi główny hol z wyjściem do loggi. Willa uniknęła przebudowy w XX w. i zachowała się lepiej niż inne obiekty na Kastelówce. W szczególności, zachowała się konstrukcja wysokiego dachu i autentyczny wystrój (ceramiczne i rzeźbione elementy).

Read more

Ul. Kolberga, 4 – budynek mieszkalny
Ul. Kolberga, 6 – budynek mieszkalny
Ul. Kolberga, 8 – willa
Ul. Kotlarewskiego, 4 – budynek mieszkalny
Ul. Neczuja-Lewickiego, 20 – budynek mieszkalny

Ludzie

Architekt: Alfred Kamienobrodzki.

Właściciel: według dokumentów, podczas budowy właścicielem obiektu był Jan Bromilski. Z Bromilskimi – znaną rodziną lwowskich właścicieli nieruchomości – wiąże się kilka innych projektów budowlanych, które pozostawiły znaczący ślad w architektonicznej kronice Lwowa końca XI i początku XX wieku.

Źródła

Справа з будівництва будинку на вул. Генерала Чупринки, № 5 – Державний архів Львівської області (ДАЛО), ф. 2, оп. 2, спр. 2521.
Архітектура Львова: Час і стилі ХІІІ – ХХІ ст. / За ред. Ю. Бірюльова. – Львів: Центр Європи, 2008. – С. 356.

Autor(ka): Ihor Żuk